Okres międzywojenny (1918 – 1939)


Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 roku, życie kościelne szybko wracało do normalnego stanu. Siedziba Zboru Warszawskiego przeniesiona została z ulicy Zakrętnej 3 na ulicę Senatorską 8. Zbór liczył w owym czasie około 100 wiernych. Członkowie Zboru aktywnie uczestniczyli w wielu inicjatywach kościelnych (między innymi: pierwszych zabiegach podjętych przez pastora Teodora Willa o prawne uznanie Kościoła, w łączności z Europejskim Wydziałem Adwentystów Dnia Siódmego)[1]. Od tej pory Zbór Warszawski znalazł się w centrum życia Kościoła i mógł współuczestniczyć w decyzjach dotyczących dalszego rozwoju adwentyzmu w Polsce.

Delegaci Zboru wraz z pastorem Teodorem Willem uczestniczyli w pierwszym Zjeździe (Synodzie) Kościelnym polskiego adwentyzmu w Bydgoszczy w dniach 6-9 października 1921 roku, który powołał do istnienia ogólnokrajową strukturę eklezyjną w postaci Kościoła Adwentystów Dnia Siódmego. Było to momentem przełomowym, pozwalającym rozwinąć działalność posłanniczą Kościoła w nowych warunkach zjednoczonego i niepodległego państwa polskiego.

Ważnym wydarzeniem było również powołanie w Warszawie w 1924 roku Towarzystwa Budowlanego „Konstrukcja”, spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, chroniącej dobra kościelne[2], dzięki której w 1926 roku nabyto prawnie pierwszy budynek przy ulicy Róż 9 w Warszawie, następnie w 1927 roku zakupiono obiekty przy ulicy Górskiej 9, a w 1933 roku – przy ulicy Tureckiej 1, gdzie stworzono warszawskie centrum adwentystyczne. Początkowo siedziba spółki mieściła się przy ulicy Zakrętnej 3, później w miarę nabywania własnych obiektów zmieniała swoją siedzibę. Faktem jest, że spółka powstała z inicjatywy pastora Teodora Willa, który wraz z pastorem Rudolfem Cunitzem kierował jej działalnością. Od stycznia 1934 roku kierownictwo przejął pastor Wilhelm Czembor i pastor Teofil Babienco[3].

Chociaż lata międzywojenne dla wyznawców były dość trudne (Kościół był jedynie ugrupowaniem tolerowanym), adwentyści w Warszawie nadal prowadzili misję ewangeliczną i wspomagali wysiłki pastora Teodora Willa, który od roku 1921 piastował wysoki urząd wiceprzewodniczącego Kościoła. W 1928 roku, w Warszawskim Zborze podjął pracę duszpasterską pastor Marian Hintz, a w 1929 roku dołączył do tej pracy pastor Florian Kosmowski, a także zaangażowany społecznie student Uniwersytetu Warszawskiego, Mirosław Wasidłów.

W dniach 6-9 czerwca 1929 roku odbył się Zjazd Zborów Adwentystycznych w wypożyczonej sali Stowarzyszenia Przemysłowców w Warszawie, z udziałem członków Zboru Warszawskiego, na który przyjechali pastorzy: M.C. Read i J. Week z Północnoeuropejskiego Wydziału Kościoła Adwentystycznego, Teofil Babienco z Unii Bałtyckiej oraz pastorzy polscy: John Isaac, Rudolf Cunitz, Ferdynand Dzik i Wilhelm Czembor i służyli „dla pokrzepienia serc, Słowem Bożym”[4].

W 1931 roku przeniesiono siedzibę Kościoła z Bydgoszczy do Warszawy, do wynajętego pomieszczenia w budynku przy ulicy Aleje Jerozolimskie 93/97 i doszło wtedy do jakby połączenia kierownictwa Kościoła ze Zborem Warszawskim, który od tej chwili stał się Centralnym Polskim Zborem i gościł najwybitniejszych, przybywających z kraju i zagranicy pastorów, ewangelistów i uczestników posiedzeń Rady Kościoła (członkami Zarządu Kościoła byli pastorzy: Leopold Mathe, John Isaac, Teofil Babienco, Wilhelm Czembor). Urząd starszego Zboru w tym czasie pełnił – przez wiele lat – Julian Rucz, później – Jan Woźniak. W tych latach ożywioną działalność religijną prowadziła także młodzież Zboru, z inicjatywy której organizowano spotkania modlitewne, wycieczki ewangelizacyjne oraz uroczystości recytatorskie i słowno-muzyczne. W dniach 7-10 czerwca 1935 roku odbył się w Warszawie pierwszy po wojnie Ogólnopolski Zlot Młodzieży Adwentystycznej, na który przybyli gości z zagranicy między innymi: pastor C. V. Anderson (sekretarz oddziałowy młodzieży przy Północnoeuropejskim Wydziale Kościoła) oraz pastor W. G. Ney (kierownik Diecezji Estońskiej)[5]. Dużym przeżyciem dla członków było poświęcenie i otwarcie w 1937 roku kaplicy przy ulicy Aleje Jerozolimskie 92.

Istotne znaczenie miała działalność dobroczynna „Tabita”, w której działały społecznie wyznawczynie Emilia Rucz, Herta Barbier i Stanisława Steinmassel, otaczając opieką najbiedniejszych i chorych. Zebrane przez nie środki finansowe zasiliły budżet najbardziej potrzebujących  ludzi. Do 1939 roku funkcję pastora Zboru pełnił pastor Wilhelm Czembor, piastujący zarazem od 1936 roku funkcję zwierzchnika Kościoła.


[1] Por. Zachariasz Łyko, Sytuacja prawna Kościoła Adwentystycznego w Polsce międzywojennej 1918-1939, Warszawa 1979, s. 177-124.

[2] Ogłoszenia z dnia 8.3.1934 roku, „Sługa Zboru”, nr 4/1934, s.12.

[3] Por. Zachariasz Łyko, Sytuacja prawna Kościoła Adwentystycznego w Polsce międzywojennej 1918-1939, Warszawa 1979, s. 251-252.

[4] Por. Edmund Klut, Sprawozdanie z Konferencji Centralno-Polskiego Zjednoczenia, „Sługa Zboru”, nr 4/1929, s. 9.

[5] Por. Joanna Świstowicz, Działalność społeczno-religijna Kościoła Adwentystów Dnia Siódmego w Polsce, Warszawa 1990, s. 29.


Źródło: Małgorzata Czernicka, Dzieje Stołecznego Zboru Adwentystycznego i jego rola w historii Kościoła Adwentystów Dnia Siódmego w Polsce, Warszawa 1998.